Камю Альбэр. Выбраныя творы

Камю Альбэр. Выбраныя творы
1.33 р.
Вага: 460 г
Памеры: 130x200 мм



Пер. з фр. мовы З. Коласа; прадм. І. Сая. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2005. – 431 с. – (Скарбы сусветнай літаратуры).

ISBN 985-02-0749-3

У кнігу аднаго з самых яркіх пісьменнікаў сярэдзіны XX стагоддзя, лаўрэата Нобелеўскай прэміі Альбэра Камю (1914 – 1960) увайшлі раман "Чужаніца", аповесць "Падзенне", апавяданні, п’есы, эсэ.

ЗМЕСТ

Неадказаныя пытанні. Іван Сай

ЧУЖАНІЦА. Раман
ПАДЗЕННЕ. Аповесць

ВЫГНАННЕ І ЦАРСТВА
Здрадлівая жонка
Адступнік, або Затлумёны дух
Нямкі
Госць
Ёна, або Мастак за працай
Камень, які расце

П'ЕСЫ
Калігула
Непаразуменне

ЭСЭ
Міф пра Сізіфа
Праметэй у апраметнай
Выгнанне Гэлены

Неадказаныя пытанні (фрагмент)

Ці вартае жыццё таго, каб быць пражытым? Так французскі пісьменнік і мысляр Альбэр Камю відазмяніў "вечнае" пытанне пра сэнс жыцця. Тым самым ён быццам наблізіў магчымасць канчатковага адказу, прыбраўшы з пытання налёт непрыступнай вучонасці, зрабіўшы яго амаль бытавым. Так пытаюцца пра вартасці прафесіі або выбар стравы на абед. Падобная перапастаноўка "вечных" пытанняў увогуле характэрная як для творчасці Камю, так і для ўсёй філасофскай плыні экзістэнцыялізму.

Экзістэнцыялізм, а больш дакладна атэістычны экзістэнцыялізм, як і ўсякая іншая філасофія, у двух словах вытлумачваецца тым, што першаснае. Для Камю першаснае існаванне, экзістэнцыя. Гэта значыць, нішто не важнейшае за існаванне, ні ў імя чаго нельга спыніць чыёсьці існаванне, гэта нічым (больш важным) не апраўдана.

Экзістэнцыя – краевугольны камень светапогляду. На ім выбудоўваецца, напрыклад, разуменне шчасця. "Можна жыць у дупле сухадрэвіны, – піша Камю, – і быць шчаслівым".

Наогул экзістэнцыялізм, які ў літаратуры звычайна выводзяць з творчасці Ф. М. Дастаеўскага і Ф. Ніцшэ, сёння – больш вобраз, чым рабочае паняцце філасофіі. Гэта вобраз рацыянальнага, скептычнага і няспыннага розуму. Менавіта ў сумненні і ўвесьчаснай незадаволенасці ўтрымліваецца энергія экзістэнцыйнага мыслення, што ставіць пытальнікі ў канцы аксіём, разбурае стэрэатыпы грамадскай свядомасці, прыводзіць да самаадмаўлення. "Не, я не экзістэнцыяліст, – піша Камю, – і адзіная кніга ідэй, якую апублікаваў. – "Міф пра Сізіфа" – была скіраваная супраць філосафаў, якіх называюць экзістэнцыялістамі". Жывое мысленне не церпіць фіксацыі, дыдактызму ці якога-кольвек фармальнага абагульнення".

Літаратура, якую прынята называць гэтым словам, паставіла пад пытанне традыцыйную эстэтыку і традыцыйную грамадскую мараль. Яна заявіла пра сваю незалежнасць ад прынятай і зацверджанай маралі. Экзістэнцыялісты ачысцілі літаратуру ад "дэкору". Чытаючы прозу Камю, вы не станеце ўяўляць сабе амстэрдамскія каналы ("Падзенне") або апельсінавыя дрэвы ў Алжыры ("Чужаніца"). Бо гэта не пра Амстэрдам ці Алжыр. Гэта не даваенны і не ваенны час і не Старажытны Рым ("Калігула"). У кожным выпадку вы трапляеце ў сітуацыю свайго ўласнага жыцця, дзе алжырскі пляж і мора прысутнічаюць як нейкі ўніверсальны пейзаж.

Гэтаксама і смерць пазбаўляе жыццё тэатральнасці, бо сапраўдную смерць згуляць немагчыма. Экзістэнцыялізм быццам вылузваеіша з традыцыйных уяўленняў пра мастацтва з яго звыклымі атрыбутамі. Аўтарскі вымысел, умоўнасць сітуацыі і персанажаў тут не вывяраюцца, як звычайна, праўдападабенствам, што залежыць ад майстэрства і таленту пісьменніка. Тут усё наадварот. Праўдзівасць самога жыцця, жыццёвых сітуацый і персанажаў вывяраецца пры дапамозе літаратурнай умоўнасці. Праўдзівасць жыцця важнейшая за праўдападабенства літаратуры.

Застой у жыцці людзей, калі ўсё вызначана і паўтараецца паводле звыклае завядзёнкі, калі чалавек прыстасоўваецца і прывыкае да нятворчасці, калі нехта думае за нас, а мы ні за што не адказваем, – такі застой вядзе да дэфармацыі маралі. Вось чаму здаровая процівага застою – штодзённае і штохвіліннае выпрабаванне і сцверджанне маральных прынцыпаў. Звыклыя маральныя канстанты ўвесь час, у кожнай новай сітуацыі ставяцца пад сумнеў, абвяргаюцца, і тады кожнага разу знаходзяцца свае доказы іх жыццёвасці і стойкасці. Гэтыя доказы пераканаўчыя толькі тады, калі яны разавыя, імянныя, прыватныя. Інакш усё стандартызуецца і аўтаматызуецца — да бяздумнасці і абсурду ("Міф пра Сізіфа").

Жывая мараль (як і кантэкст твора) не можа быць дасканалай, бо яна ні хвіліны не стаіць на месцы, не застывае. Дасканалая мараль, зафіксаваная ў кодэксах, – мёртвая. Таксама і твор з дасканалым кантэкстам, калі чытачу не застаецца прасторы для сутворчасці, – мёртвы. Але дасканаласць жывога твора можа дасягацца ў тэксце, у форме. І экзістэнцыялісты дасягнулі такое дасканаласці.

* * *

Альбэр Камю (Albert Camus) прыйшоў на свет 7 лістапада 1913 года ў Французскім Алжыры, а загінуў у аўтакатастрофе 4 студзеня 1960-га. Яго ўласнае існаванне доўжылася крыху больш за 46 гадоў. І гэта было жыццё, поўнае творчасці, мыслення і пакутлівай няздольнасці расправіцца з "вечнымі пытаннямі". Можна падумаць, што гэта было некалькі жыццяў, сабраных у адно.

Іван Сай

Пра Альбэра Камю ў Вікіпэдыі.


Раім таксама паглядзець:
Сартр Жан-Поль. Мур
0.80 р.

Сартр Жан-Поль. Мур

Зборнік аднаго з найбуйнейшых францускіх пісьменьнікаў ХХ стагодзьдзя Жана-Поля Сартра "Мур" зьяўляецца літаратурным адлюстраваньнем экзыстэнцыяльных ідэяў аўтара. Героі ягоных апавяданьняў спрабуюць пераламаць лініі сваіх лёсаў, абумоўленых зьнешнімі абставінамі. Наколькі ім гэта ўдаецца, меркаваць чытачу.

Бібліятэка французскай драматургіі. Том 2
1.75 р.

Бібліятэка французскай драматургіі. Том 2

У зборнік уключаныя драматычныя творы славутых французскіх пісьменнікаў, лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі па літаратуры розных гадоў Жана-Поля Сартра "Мухі", Альбэра Камю "Праведнікі" і Самюэля Бэкета "Канец Гульні".

Бэссон Патрык. Ліст да страчанага сябра
4.99 р.

Бэссон Патрык. Ліст да страчанага сябра

Раман апавядае пра знешне нібыта лёгкае жыццё маладых людзей, якія вядуць, тым не менш, няпростыя пошукі свайго месца ў гэтым жыцці і, на жаль, не заўсёды ўдала спрабуюць паразумецца паміж сабою.