Марціновіч Алесь. Рагнеда і Рагнедзічы

Марціновіч Алесь. Рагнеда і Рагнедзічы
3.41 р.
Вага: 380 г
Памеры: 130x200 мм



Гісторыя ў асобах: нарысы. Мінск : Літаратура і Мастацтва, 2010. – 288 с.

ISBN 978-985-6941-67-5

Яркае жыццё пражыла не толькі гордая дачка полацкага князя Рагвалода, але і яе дзеці і ўнукі. Пра іх, а таксама пра іншыя галінкі Рагнедзінага дрэва, расказвае новая кніга лаўрэата Дзяржаўнай прэміі Беларусі і шэрага прэстыжных літаратурных прэмій Алеся Марціновіча. Чытача чакае захапляльнае падарожжа ў беларускую даўніну, якое раскрые малавядомыя, а то і зусім невядомыя гістарычныя факты. У кнізе ёсць месца прыгодам і інтрызе, здрадзе і каханню, а за ўсім гэтым – жыццё тых, каго мы, беларусы, павінны заўсёды памятаць.

ЗМЕСТ

Замест уступу
Рагнеда, Гарыслава, Анастасія. Рагнеда Рагвалодаўна.
Час жыць і час паміраць. Яраслаў Уладзіміравіч.
Прайсці праз Ліствен. Мсціслаў Уладзіміравіч.
Салодкая гронка рабіны. Анастасія Яраслаўна.
Не мы выбіраем, нас выбіраюць. Ганна Яраслаўна.
Герда з Гарда. Лізавета Яраслаўна.


Замест уступу

Рагнеда і Рагнедзічы... Не сумняваюся, што чытачу, няблага знаёмаму з нацыянальнай гісторыяй, падобнае супастаўленне можа падацца дзіўным. Тым большае непрыняцце яно здольна выклікаць у тых, хто знаёмы з перыядам, што адносіцца да так званай Кіеўскай Русі. Вядома, гэтага паняцця тады не існавала, яно было ўведзена гісторыкамі для абазначэння ранне-феадальнай старажытнарускай дзяржавы ўсіх славян, што склалася ў другой палове IX – першай палове X стагоддзя і як адносна адзіная існавала да пачатку XII стагоддзя.

Сапраўды, калі строга прытрымлівацца гістарычных фактаў, ні ў адным летапісе, нават ускосна, паняцця Рагнедзічы не напаткаеш. Зрэдку сустракаец-ца іншае – "Рагваложыя ўнукі". Але ж Рагнеда і была дачкой Рагвалода – першага полацкага князя, імя якога лайшло да нас. Таму можна сказаць, што яе нашчадкі – гэта і Рагнедзіны ўнукі.

Праўда, навукоўцы прытрымліваюцца іншага -меркавання. Тых, хто меў хоць кроплю крыві гордай дачкі Полацка, яны называюць Ізяславічамі. Урэшце рэшт у гэтым ёсць пэўная логіка, бо Ізяслаў – старэйшы сын Рагаеды. Тым больш апраўданы тэрмін Рагвалодавічы, якім абазначаюць княжацкі род, прадстаўнікі якога валодалі Полацкай зямлёй у X – XIII стагоддзях. Аднак, калі называць Рагвалодавічамі нашчадкаў Рагаеды, усё ж адчуваецца няхай і маленькая, але істотная нацяжка.

Паводле Радзівілаўскага летапісу, Рагнеда нарадзіла князю Уладзіміру не толькі Ізяслава, але і яшчэ трох сыноў – Яраслава, Мсціслава і Усевалада. Было ў іх і дзве дачкі. Праўда, пра іх Радзівілаўскі летапіс маўчыць. Аднак у знакамітай "Аповесці мінулых гадоў" можна напаткаць звесткі пра абедзвюх дачок. Старэйшая праходзіць пад імем Прадславы. Малодшую ж як толькі не называюць: і Дабранегай, і Праміславай, а то і ўвогуле Мечыславаю ці Мсціславаю. Ды гаворка ўсё ж не пра тое, якое з гэтых двух імён больш блізкае да ісціны.

Куды важнейшы іншы момант. Як вядома, асабліва глыбокі след у гісторыі пакінуў сын Рагнеды і Уладзіміра Яраслаў, пры якім тагачасная дзяржава з цэнтрам у Кіеве дасягнула свайго асаблівага росквіту як у палітычных, так і ў культурных адносінах. Ён спрыяў далейшаму ўмацаванню на Русі хрысціянства, развіццю асветы, мастацтва, пісьменства, таму невыпадкова ўвайшоў у гісторыю як Мудры. Яго нашчадкаў пачалі называць Яраславічамі.

Але, па сутнасці, у баку застаюцца Мсціслаў і Усевалад Уладзіміравічы. Мсціслаў жа, калі княжыў у Тмутаракані, адолеў племя касогаў, якое жыло ў той час на Паўночным Каўказе. Больш за тое, у ру-капашным баі перамог ён іхняга князя Радзедзю. Гэта яго, Мсціслава, празвалі Храбрым, і самы славуты старажытнарускі пясняр Баян апяваў яго подзвіг. Шкада, але не захавалася звестак пра чацвёртага сына Усевалада, які атрымаў ад свайго бацькі ў валоданне горад Уладзімір-Валынскі.

Сыны Рагнеды і Уладзіміра таксама ў пэўнай ступені з'яўляюцца Рагвалодавічамі, але іх так не называюць, а адносяць да Рурыкавічаў, бо яны – прадаўжальнікі княжацкай дынастыі, родапачынальнікам якой стаў легендарны Рурык. Як быццам, усё правільна, але ў такім разе "выпадае" Ізяслаў Уладзіміравіч.

Калі ж узяць за аснову паняцце Рагнедзічы, то адразу ўсё становіцца на сваё месца, бо пад гэтае вызначэнне трапляюць не толькі дзеці Рагнеды і Уладзіміра, але і ўнукі, таму што ва ўсіх іх цячэ кроў Рагнеды. Кроў маці, бабулі... У славян жа, не будзем забываць, асабліва шанавалася жанчына, дзякуючы якой і прадаўжаўся людскі род. Дый сёння прадстаўнікі некаторых народаў на першае месца ставяць менавіта жанчыну-маці, а не бацьку.

 

Алесь Марціновіч – беларускі пісьменнік, крытык, літаратуразнаўца. Аўтар больш як 30 кніг, у тым ліку выданняў па гісторыі для дзяцей ("Святая Еўфрасіння" (пра Ефрасінню Полацкую), "Златавуст з Турава" (пра Кірылу Тураўскага), "Сімяён, сын Полацка" (пра Сімяона Полацкага), "Як Гурка ворагаў граміў" (пра Іосіфа Гурку), казак ("Віця Неслух у краіне Мурашоў"), літаратуразнаўчых даследаванняў ("Іван Чыгрынаў", "Святло чароўнага ліхтарыка: Выбраныя старонкі гісторыі беларускай дзіцячай літаратуры").

Падрабязней пра аўтара ў Вікіпедыі.


Раім таксама паглядзець:
Бутэвіч Анатоль, Ягоўдзік Уладзімір. На далонях вечнасці
12.99 р.

Бутэвіч Анатоль, Ягоўдзік Уладзімір. На далонях вечнасці

Кніга расказвае пра найбольш памятныя і значныя падзеі, з'явы, помнікі прыроды, культуры і гісторыі, пра выбітныя асобы, якімі адметна сярод іншых наша Беларусь. Даўнія падзеі і героі нібыта клічуць нас зазірнуць за намітку гісторыі, за яе небакрай, каб даведацца: а што ж было там і тады, дзе і калі не было нас, сённяшніх, як і дзеля чаго жылі нашы далёкія продкі, што рабілі чым займаліся, што пакінулі пасля сябе?

Бутэвіч Анатоль. Каралева не здраджвала каралю
3.49 р.

Бутэвіч Анатоль. Каралева не здраджвала каралю

Займальны аповед пра прыгоды і каханне 17-гадовай беларускай князёўны Соф’і Гальшанскай і 70-гадовага вялікага князя літоўскага і караля польскага Ягайлы, чацвёртае шлюбаванне якога адбывалася ў беларускім Новагародку ў лютым 1422 года. У выніку ў Польшчы запачаткавалася вядомая на ўсю Еўропу каралеўская Ягелонская дынастыя.

Дайнека Леанід. Назаві сына Канстанцінам
7.99 р.

Дайнека Леанід. Назаві сына Канстанцінам

У новым рамане “Назаві сына Канстанцінам” аўтар не здраджвае гістарычнай тэматыцы. Чытач перанясецца ў XV — XVI ст., у Рым, у Вялікае Княства Літоўскае, у Канстанцінопаль, які штурмуюць туркі-асманы. Заключныя сцэны рамана — славутая Аршанская бітва 8 верасня 1514 года, у якой гетман Канстанцін Астрожскі разграміў войска вялікага маскоўскага князя.