Гумарыстычныя апавяданні. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2008. – 263 с. – (Бібліятэка школьніка).

ISBN 978-985-6950-41-7

У кнігу класіка беларускай літаратуры Якуба Коласа (1882 – 1956) увайшлі ўсе гумарыстычныя і сатырычныя апавяданні, напісаныя ім у розных жанрах за розныя гады. Гэта, практычна, першае выданне, дзе падсумоўваецца Коласава смехавая проза. Кніга адкрываецца сціслым нарысам, які ўводзіць чытача ў тэорыю і гісторыю смеху.

ЗМЕСТ

Ад апавядальніка

Якуб Колас і смехавая традыцыя. Юры Пацюпа

ГУМАРЫСТЫЧНЫЯ АПАВЯДАННІ
«Слабода»
Выбар старшыні
Чорт
Соцкі падвёў
Андрэй-выбаршчык
Кірмаш
Кантракт
«Сацыяліст»
Пісаравы імяніны
Калодка пчол
Дзяліцьба
Трывога
Недаступны
Злавіў!
3 днеўніка пана Жылака
Старыя падрызнікі
Знайшлі
Тоўстае палена
Так і трэба ашуканцу
Стараста
Хаім Рыбс
Курская анамалія
Ванька Кудлаты
«Трыумф»
Пракурор
Царскія грошы
Называецца зарабіў
Трагізм
У двары пана Тарбецкага
Драматург і лірычны паэт
Дзядзькаў сведка
Не з таго канца

Якуб Колас і смехавая традыцыя

Ад маленства да сталасці нас не пакідаюць творы Якуба Коласа. I нават цяжка сабе ўявіць больш-менш буйны пісьменнікаў твор, у якім бы мы не сустрэлі смешнага эпізоду. Мы не можам стрымаць усмешкі, чытаючы апісанне прыгодаў пярэсценькага катка Савосева суседа - Мы гатовыя шмат разоў з захапленнем перачытваць той раздзел паэмы «Новая зямля», дзе расказваецца пра хаджэнне дзядзькі Антося па Вільні. Цяжка не пырснуць смехам, калі ў трылогіі «На ростанях» трапіцца на вочы эпізод пра крывы палец дзяка Бацяноўскага ці пра тое, як стары паляшук мокрым вяртаецца з рыбы і спрабуе ў такім выглядзе даступіцца да споведзі ў царкве. Пэўна што кожны з нас успомніць нешта іншае, сваё, дасціпнае і камічнае. I ўсё ж не так і шмат мы ведаем пра Коласаў гумар. Гэта якраз той раздзел пісьменнікавай спадчыны, якому найменей пашанцавала, які найменей вывучалі.

А вытокі Коласавага гумару сягаюць тутэйшага сялянскага асяроддзя, што ўзгадавала вялікага Песняра: дало яму жывую і гнуткую мову, глыбокае веданне ЖЫЦЦЯ, багатыя фальклорныя традыцыі. Колас смяецца так, як стагоддзямі ўмеў смяяцца беларус. Можа, менавіта ён поўна, як ніхто іншы, увасабляе сабою традыцыі нацыянальнай смехавой культуры. I ў той жа час гэты смех непаўторны – яго не зблытаеш з смехам Дамініка Рудніцкага, Каятана Марашэўскага, Францішка Багушэвіча, Старога Уласа, Альберта Паўловіча, Кандрата Крапівы, Андрэя Мрыя ці Андрэя Макаёнка. I пагатоў не падобны ён да сучаснай усёабдымнай іроніі. Зрэшты, у розныя перыяды свайго жыцця і Якуб Колас быў розны – ён мяняўся разам з той пераломнай эпохаю, якая яго запатрабавала, і міжволі мяняўся колер ягонага смеху.

Якуб Колас – беларускі грамадскі дзеяч, пісьменнік, паэт і перакладчык. Класік сусветнай і беларускай літаратуры – адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры і сучаснай літаратурнай мовы, народны паэт Беларусі.

Сайт музэю Якуба Коласа.